آن‌ها دوان دوان می‌آیند

رستگاری در نرماندی
روز پنج‌شنبه ۱۲ آوریل (۲۳ فروردین) دقایقی مانده به ظهر تیری فرمو، مدیر کل جشنواره کن، در حالی لیست فیلم‌های بخش رسمی هفتاد و یکمین دوره جشنواره کن را در سالن او ژه سه نرماندی شهر پاریس اعلام می‌کند که نمایش یک فیلم در بخش مسابقه پیش‌تر به ‌شکل رسمی اعلام شده است.

انتخاب آخرین ساخته اصغر فرهادی همه می‌دانند در بخش مسابقه به‌عنوان فیلم افتتاحیه خبر هیجان‌انگیزی بود که جشنواره را به‌خصوص برای سینمادوستان ایرانی کلید زد. فیلمی که در اسپانیا ساخته شده و پنه‌لوپه کروز و خاویر باردم ستارگانش‌اند و از فردای نمایش در جشنواره کن در فرانسه در ۳۵۰ سالن اکران عمومی می‌شود.

خبر دیگری هم چند روز قبل به شکل رسمی اعلام شد که ورسیون جدید جنگ ستارگان (Solo: A Star Wars Story) که ران هاوارد آن را کارگردانی کرده، خارج از بخش مسابقه نمایش داده می‌شود. بخش رسمی کن به پنج قسمت مسابقه، نوعی نگاه، خارج از مسابقه، نمایش نیمه‌شب و نمایش ویژه اطلاق می‌‌شود. کنجکاوی اصلی مربوط به بیست فیلم بخش مسابقه است. جایی که کنکور بزرگ سینماگران است. بنا به یک سنت بخش مسابقه یک ماکت عمومی دارد که باید توسط سه دسته فیلم تکمیل شود: بخش اول اساتید سینمای هنری‌اند که به‌نوعی آبونه‌‌ی کن‌ محسوب می‌شوند. بخش دوم فیلم‌سازانی‌اند که پیش‌تر با چند فیلم (اغلب در کن) خوش درخشیده‌اند و حالا کن تمایل دارد با دادنِ فضا به آن‌ها تثبیت شوند. بخش سوم استعدادهای جوان و تازه‌اند که تا حالا در کن نبوده‌اند و جشنواره تمایل دارد در لیست هرساله‌اش آن‌ها را به سینمادوستان معرفی کند.

بخش اول: آبونه‌های کن
کنجکاوی بزرگ سینمای هنری سال با هر معیاری فیلم جدید نوری بیلگه جیلان درخت گلابی وحشی است. او حالا فیلم‌ساز بزرگی است که هر فیلمش یک اتفاق سینمایی محسوب می‌شود. جیلان چهار سال پس از خواب زمستانی به کن بازمی‌گردد. این هشتمین فیلم بلند جیلان و با احتساب تنها فیلم کوتاهی که ساخته، «هشت و نیم» او محسوب می‌شود. استاد مسلم سینمای معاصر که می‌تواند سالخورده‌ترین فیلم‌ساز این دوره لقب گیرد مایک لی است که فیلم تاریخی جدید به نام پترلو ساخته است. حضور پترلو در کن تا چندی پیش بدیهی به نظر می‌رسید، اما چند روزی است که اما و اگرهای زیادی درباره‌ی حضور این فیلم در کن شنیده می‌شود.

خبر شیرین سینمایی دیگر مربوط به بازگشت لارس فون‌تریه به کن است. از اخراج لارس فون‌تریه در سال ۲۰۱۱ (در پی غائله‌ای که در کنفرانس مطبوعاتی به‌پا کرد) بیش از هفت سال می‌گذرد. از تیری فرمو نقل شده که کن فون‌تریه را بخشیده و به نظر می‌رسد او با فیلم جدیدش خانه‌ای که جک ساخت (که ظاهرا ادای دینی به ومپایر ساخته‌ی کارل تئودور درایر افسانه‌ای هم هست) به کن بازمی‌گردد. پائولو سورنتینو فیلم‌ساز ایتالیایی هم از آبونه‌های کن است و سینمادوستان منتظر تماشای اثر جدیدش‌اند. این فیلم که آن‌ها (Loro) نام دارد به دوران نخست‌وزیری برلوسکونی می‌پردازد. فیلم در مراحل ساخت طولانی شد و بعد آن را به دو جلد مجزا تقسیم کردند. در حال حاضر با قطعی شدن اکران جلد اول فیلم در ایتالیا در اواخر ماه آوریل، تکلیف حضور و شیوه‌ی پخش فیلم سورنتینو در کن نامعلوم است. آیا هر دو جلد در قالب یک نسخه، نسخه‌ی کن، به نمایش درمی‌آید؟

پروژه‌ی جدید ترنس مالیک با عنوان Radegund احتمالا پس از فیلم درخت زندگی بازگشت مالیک به بخش مسابقه کن و بازگشت به مدل روزهای بهشتی است. کارلوس ریگاداس فیلم‌ساز جنجالی مکزیکی هم احتمالا برای پنجمین بار به کن خواهد آمد (Where Life is Born) تا خاطره‌ی نمایش فیلم‌های جنجالی‌اش را تازه کند. همچنین گفته می‌شود فیلم جدید ژان لوک-گدار با نام Le livre d’image امکان دارد به‌موقع آماده شود تا در کن رونمایی شود. اگر فیلم جدید سرگئی لوزنیتسا هم به‌موقع برسد چهارمین حضور لوزنیتسا در بخش مسابقه خواهد بود. ژیا ژان‌که هم از آبونه‌های شرقی است و شانس اصلی حضور فیلمی از چین مربوط به فیلم جدیدش Ash Is Purest White می‌شود (هر چند احتمال این هست که فیلم تا جشنواره آماده ‌نشود).

بخش دوم: صعود به پانتئون
جشنواره کن پس از گذشت هفتاد دوره ظاهرا تمایل دارد پوست بیندازد و وارد دوره‌ی جدیدی شود. گفته می شود اتاق فکر کن تمایل دارد امسال سال فیلم‌سازهای جوان‌تر باشد. امسال تغییراتی هم در پروتکل‌های نمایش فیلم‌ها برای ژورنالیست‌ها در نظر گرفته شده است تا نمایش بار اول فیلم‌های بخش مسابقه برای آن‌ها زودتر از نمایش فرش قرمز فیلم‌ها (که مخصوص عوامل فیلم و مدعوین است)‌ نباشد. کن یک عادت قدیمی‌اش را اما هنوز ترک نکرده و آن وفاداری به فیلم‌سازانی است که خود کشف‌شان کرده است. آن‌هایی که با فیلم‌های اول‌شان به کن می‌آیند با حضور در بخش‌های رسمی فستیوال اغلب حمایت شده‌اند. مشهورترین‌ کارگردان جیم جارموش است که بعد از بردن جایزه دوربین طلایی (جایزه‌ای برای فیلم اول یک فیلم‌ساز) برای عجیب‌تر از بهشت تا سال‌ها حمایت شد. نمونه‌ها فراوان‌اند، از کورنلیو پرومبویو رومانیایی تا نائومی کاواسه ژاپنی.

لازلو نمش که با پسر شائول در کن ۲۰۱۵ جنجال به راه انداخت و جایزه بزرگ جشنواره را گرفت، امسال با یک فیلم تاریخی به نام غروب به کن بازمی‌گردد. فیلم‌های دو فیلم‌ساز مشهور سینمای رومانی (کورنلیو پرومبیو، رادو مونتان) هم محتمل است در بخش رسمی باشند. برای اولین بار شاید رادو جود (فیلم‌ساز رومانیایی خوش‌قریحه‌ای که آفرین! را ساخته) هم به کن بیاید. به نظر می‌رسد از این سه فیلم‌ساز حداقل دو تا کاندیدای بخش نوعی نگاه باشند (در حالت خوش‌بینانه شاید برای اولین بار یکی از آن‌ها به بخش مسابقه بیاید، مثل اتفاقی که برای کریستی پوئیو در کن ۲۰۱۶ افتاد).

لی چانگ-دونگ فیلم‌ساز کره‌ای تا به حال سه بار به کن آمده و محتمل است او خاطره فیلم تحسین‌شده‌اش شعر را امسال با فیلم جدیدش Burning تازه کند. از کشور ایتالیا احتمال حضور دو فیلم دیگر (غیر از پائولو سورنتینو) وجود دارد: فیلم‌های جدید ماتیو گارونه (سازنده گومورا) و آلیس رورواخر (سال ۲۰۱۴ با عجایب در بخش مسابقه بود). از انگلستان جز فیلم جدید مایک لی از شانس بالای حضور فیلم جدید جوآنا هاگ (The Souvenir: Part I) در بخش مسابقه صحبت می شود (بازیگر نقش اصلی‌ فیلم رابرت پتینسون و یکی از تهیه‌کنندگان فیلم مارتین اسکورسیزی). فیلم جدید برایان دی‌پالما هم آماده است و بعید نیست که در بخش رسمی نمایش داده شود. از سینمای آلمان بیش از همه به حضور فیلم جدید سباستین شیپر جاده‌ها امید است. ویکتوریا ساخته‌ی قبلی‌ شیپر تبدیل به فیلم محبوب بسیاری از سینمادوستان شده و عطش زیادی برای دیدن فیلم جدیدش وجود دارد. اثر جدید پدرو کوستا فیلم‌ساز پرآوازه پرتغالی هم اگر آماده باشد باید مطمئن بود که حداقل به نوعی نگاه برود. انیمیشن جدید آری فولمن (سازنده‌ی والس با بشیر) گزینه‌ی دیگر برای نمایش در بخش مسابقه است.

بیش از همه درباره‌ی حضور پاول پاولیکوفسکی فیلم‌ساز مشهور لهستانی صحبت می‌شود. پس از استقبال فوق‌العاده از ایدا، نمایش جنگ سرد از کنجکاوی‌های اصلی است. دو فیلم جدید اسپایک لی و دیوید رابرت میچل گزینه‌های اصلی سینمای امریکاست (احتمالن یکی از این دو در بخش نوعی نگاه خواهد بود). فیلم جدید دامین شازل (سازنده‌ی لالالند) ظاهرا هنوز آماده نیست وگرنه از شانس‌های اصلی حضور در مهم‌ترین بخش‌های جشنواره بود. فیلم جدید تری گیلیام با عنوان مردی که دن‌ کیشوت را کشت به دلیل مسائل حقوقی مربوط به مالکیت فیلم نمایش‌اش در هاله‌ای از ابهام است (تولید این فیلم بیش از دو دهه طول کشیده). همچنین گفته می‌شود سینمای آرژانتین با فیلم جدید پابلو تراپرو (The Quietude) در کن حضور دارد.

بخش سوم: استعدادهای تازه
جشنواره کن هر دوره در لیست بخش مسابقه، یک (یا دو) فیلم را به عنوان سهمیه‌ی فیلم‌سازان فیلم اول یا نیروهای تازه نفس در نظر می‌گیرد. این فضایی‌ست برای معرفی کشف‌های بزرگ جشنواره. مثل اتفاقی که برای لازلو نمش در سال ۲۰۱۵ با فیلم اولش افتاد. سال پیش جشنواره برادران سفدی را در ویترین بخش مسابقه معرفی کرد (که البته فیلم اول‌شان نبود). امسال بیش از همه کنجکاوم آیا فیلم دوم گان بی (Roadside Picnic) این فیلم‌ساز خوش‌قریحه‌ی چینی و سازنده‌ی فیلم فوق‌العاده کایلی بلوز در بخش مسابقه کن خواهد بود؟ نام فیلم Long Day’s Journey Into Night است. از سینمای روسیه کیریل سربرنیکف که دو سال قبل در بخش نوعی نگاه با فیلم دانش‌آموز حضور داشت شانس بالایی دارد و کلر برگر که سال ۲۰۱۴ دوربین طلایی را با فیلم پارتی گرل گرفته بود از کشور فرانسه از شانس‌های اصلی‌ست. سیرو گرا فیلم‌ساز کلمبیایی که با فیلم آغوش مار در بخش دو هفته کارگردان‌ها ۲۰۱۵ مورد توجه قرار گرفت، فیلم جدیدی آماده کرده که می‌تواند نماینده‌ی کلمبیا در بخش نوعی نگاه باشد.

سینمای فرانسه
سینمای فرانسه آن‌طور که شنیده می‌شود متقاضیان بسیار زیادی برای بخش‌های مختلف جشنواره کن دارد. بنا به یک سنت قدیمی در بخش مسابقه سه فیلم فرانسوی حضور دارند (در بیش‌ترین حالت چهار فیلم). تا چند روز قبل به حضور فیلم جدید ژاک اودیار (The sisters brothers) اشاره می‌شد که به زبان انگلیسی ساخته شده است (با بازی یواکیم فینیکس و جیک گیلنهال). در این چند روز اخیر اخباری شنیده می‌شود که شاید فیلم در کن نباشد. تعلیق نفس‌گیر سینمای فرانسه البته مربوط می‌شود به آماده شدن فیلم کلر دُنی. High Life یک فیلم علمی تخیلی است که دُنی به زبان انگلیسی ساخته شده و پتینسون و ژولیت بینوش نقش اصلی را بر عهده دارند. فیلم‌ساز فرانسوی دیگر میا هانسن لاو است که امید فراوانی به حضورش در بخش مسابقه می‌رود. نام فیلم مایا است. فیلم جدید گیوم نیکلو هم آماده شده و بعید نیست او فیلم‌ساز انتخابی فرمو در بخش مسابقه باشد. نیکلو سال ۲۰۱۵ با دره‌ی عشق در بخش مسابقه حضور داشت.

گزینه‌ی دیگر مربوط به فیلم جدید استفان بریزه است، او هم با قانون بازار در بخش مسابقه سال ۲۰۱۵ بود. به‌علاوه از فیلم‌های جدید والریا برونی-تدسچی و کریستوفر اونوره به عنوان شانس‌های حضور در بخش رسمی نام برده می‌شود. از آماده شدن فیلم جدید گاسپار نوئه هم خبرهایی درز پیدا کرده که می‌تواند سورپرایز امسال باشد. بنا به یک سنت، جشنواره کن عادت دارد هر سال یک فیلم تاریخی فرانسوی در بخش مسابقه داشته باشد. آیا امسال نوبت به فیلم یک ملت و پادشاهش (پیر اسکوئلر) می‌رسد؟ فیلم به مقطعی از انقلاب فرانسه می‌پردازد و بازیگران فرانسوی شناخته شده‌ای دارد (لوئی گرل، ادل آنل).

از طرفی عبداالطیف کشیش قسمت دوم فیلم مکتوب را آماده کرده و امکان دارد فیلم افتتاحیه دو هفته کارگردان‌ها باشد که امسال پنجاهمین دوره‌اش را جشن می‌گیرد. برونو دومن هم فصل دوم مینی سریال کن‌کن کوچولو را تمام کرده و ممکن است مثل فصل اول در بخش دو هفته کارگردان‌ها نمایش داده شود.

و سینمای ایران
آیا سینمای ایران می‌تواند در هفتاد و یکمین دوره جشنواره کن با سه کارگردان در بخش رسمی حضور داشته باشد و دوباره روزهای خوش اوایل هزاره جدید را تکرار کند؟ روزهایی که سینمای ایران حضور گسترده‌تری در جشنواره‌ها داشت. از چند ماه قبل شنیده می‌شد که کمیته انتخاب جشنواره کن خیلی زود فیلم جدید جعفر پناهی را به‌نام سه‌رخ دیده و آن را جزو انتخاب‌های قطعی‌اش قرار داده. جوری که فیلم به جشنواره برلین ارائه نشده است. دختر جوانی در یکی از روستاهای کشور در موقعیت خطیری قرار گرفته و یک کارگردان (پناهی) و بازیگر (بهناز جعفری) سفری را برای یافتن و کمک به او آغاز می‌کنند. آیا پناهی برای اولین بار به بخش مسابقه کن می‌رود؟ همه می‌دانند ساخته‌ی اصغر فرهادی هم همان‌طور که گفته شد اولین فیلم بخش مسابقه است (فیلم تولید ایران نیست) که به‌طور رسمی انتخابش اعلام شده است. آیا فیلم‌ساز سومی ایرانی که نامش در بخش رسمی اعلام می‌شود سهیل بیرقی است و عرق سرد نماینده‌ی ایران در نوعی نگاه خواهد بود؟ باید تا پنج‌شنبه صبر کنیم.

آن‌هایی که در کن نخواهند بود
به‌‌رغم تمایل کمیته‌ی انتخاب کن به حضور فیلم جدید اگزویه دولان (مرگ و زندگی جان اف. داناون)، تهیه‌کنندگان علاقه‌ای به رونمایی فیلم در فصل بهار ندارند و ظاهرا نمایش فیلم برای جشنواره تورنتو و در پاییز برنامه‌ریزی شده است (سوگلی کن فیلم جدیدش را برای اولین بار به زبان انگلیسی ساخته است). تا چندی پیش به انتخاب فیلم جدید لوکا گوادانینو (با توجه به محبوبیت مرا به نامت صدا کن) اشاره می‌شد اما ظاهرا این احتمال منتفی شده است. همچنین خبر می‌رسد که فیلم جدید نائومی کواسه (با بازی ژولیت بینوش) هم به احتمال زیاد در کن حضور ندارد.

نتفلیکس و دعوای بزرگ
کشمکش کمپانی نتفیلکس و جشنواره کن که از یک سال پیش شروع شده بود، با مصاحبه ماه قبل تیری فرمو با نشریه‌ی «لو فیلم فرانسه» علنی‌تر شد. فرمو در آن مصاحبه گفته بود که از این به بعد فقط فیلم‌هایی در بخش مسابقه کن نمایش داده می‌شوند که در سالن‌های سینمای فرانسه اکران شوند. نتفلیکس چند وقتی‌ست دامنه‌ی تولیداتش را گسترش داده و فیلم‌سازهای شناخته شده‌ای در این مدت متمایل به همکاری با این شرکت شده‌اند. سیاست نتفلیکس از ابتدا این بوده که (برای کاهش هزینه‌ها) فیلم‌های تولیدی‌اش را در سالن‌های سینما اکران عمومی نکند و آن‌ها را برای دسترسی به شکل استریمینگ در اختیار کاربران قرار دهد. این سیاست منجر به یک دعوای بنیادی در صنعت سینما شده است. صاحبان سینما در فرانسه مخالف سرسخت این شیوه نمایش فیلم‌هایند. جشنواره کن هم سال گذشته پس از نمایش دو فیلم تولیدی نتفلیکس در بخش مسابقه (فیلم بونگ جون-هو و نوآ بامبوک) متوجه شد که این سیاست اشتباهی است و تصمیم گرفت رویه‌اش را عوض کند. نتفیلکس در قبال این تصمیم جشنواره کن، پنج فیلم پیشنهادی‌اش را به‌تازگی از جشنواره بیرون کشیده است. در این میان افسوس بزرگ مربوط به فیلم افسانه‌ای اورسن ولز سمت دیگر باد است که اوایل دهه‌ی هفتاد توسط ولز کارگردانی شده بود، اما هرگز به شکل یک فیلم تمام شده حاضر نشده بود. نتفلیکس فیلم را بالاخره پس از چند دهه آماده کرده و قرار بود در بخش کن کلاسیک برای اولین بار نمایش داده شود. فیلم آلفونسو کوارن با نام روما هم از تولیدات نتفیلکس است که انتظار زیادی برای تماشایش وجود داشت و با این تصمیم از کن خارج شد. سرانجام این دعوای اساسی می‌تواند تاثیر قابل ملاحظه‌ای در مسیر تولیدات سینمای هنری در سال‌های آینده داشته باشد. مدیران نتفلیکس و جشنواره کن البته تا دقیقه نود در حال چانه‌زنی‌اند. باید تا پنج‌شنبه ظهر صبر کرد تا تکلیف سال سینمایی جدید مشخص شود.

Views: 1195